ปัจจนียนัย

1. นเหตุปัจจัย

[568] 1. ทัสสเนนปหาตัพพธรรม อาศัยทัสสเนนปหา-
ตัพพธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย
คือ โมหะ ที่สหรคตด้วยวิกิจฉา อาศัยขันธ์ทั้งหลาย ที่สหรคต
ด้วยวิจิกิจฉา.
2. ธรรมที่ไม่ใช่ทัสสเนนปหาตัพพธรรม อาศัยธรรม
ที่ไม่ใช่ทัสสเนนปทาตัพพธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย
คือ ขันธ์ 3 และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ 1 ที่ไม่ใช่ทัสส-
เนนปหาตัพพธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะ ฯลฯ ขันธ์ 2 ฯลฯ ตลอดถึงอสัญญสัตว์.
จักขุวิญญาณ อาศัยจักขายตนะ ฯลฯ กายายตนะ.
ขันธ์ทั้งหลายที่ไม่ใช่ทัสสเนนปหาตัพพธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะ อาศัย
หทยวัตถุ.
โมหะ ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่สหรคตด้วย
อุทธัจจะ.
โมหะ ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ อาศัยหทยวัตถุ.
3. ทัสสเนนปหาตัพพธรรม อาศัยธรรมที่ไม่ใช่
ทัสสเนนปหาตัพพธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย
คือ โมหะ ที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา อาศัยหทยวัตถุ.

4. ทัสสเนนปหาตัพพธรรม อาศัยทัสสเนนปหา-
ตัพพธรรม และธรรมที่ไม่ใช่ทัสสเนนปหาตัพพธรรม เกิดขึ้น
เพราะนเหตุปัจจัย
คือ โมหะ ที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา อาศัยขันธ์ทั้งหลายที่สหรคตด้วย
วิจิกิจฉา และหทยวัตถุ.

การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ

[569] ในนเหตุปัจจัย มี 4 วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี 3 วาระ
ในนอธิปติปัจจัย มี 9 วาระ ในนอนันตรปัจจัย มี 3 วาระ ในนสมนันตร-
ปัจจัย มี 3 วาระ ในนอัญญมัญญปัจจัยมี 3 วาระ ในนอุปนิสสยปัจจัย
มี 3 วาระ ในนปุเรชาตปัจจัย มี 4 วาระ ในนปัจฉาชาตปัจจัย มี 9 วาระ
ในนอาเสวนปัจจัย มี 9 วาระ ในนกัมมปัจจัย มี 4 วาระ ในนวิปากปัจจัย
มี 9 วาระ ในนอาหารปัจจัย มี 1 วาระ ในนอินทริยปัจจัย มี 1 วาระ ใน
นฌานปัจจัย มี 1 วาระ ในนมัคคปัจจัย มี 1 วาระ ในนสัมปยุตตปัจจัย มี 3
วาระ ในนวิปปยุตตปัจจัย มี 2 วาระ ในโนนัตถิปัจจัย มี 3 วาระ ในโน-
วิคตปัจจัย มี 3 วาระ.
การนับทั้งสองนัยนอกนี้ก็ดี นิสสยวาระก็ดี พึงกระทำ.